بی‌دقتی یکی از رایج‌ترین مسائل دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکور است. بارها اتفاق افتاده است که دانش‌آموزها به‌دلیل بی‌دقتی (با وجود داشتن اطلاعات بالا) در امتحان‌ها، نمره‌ی از دست داده‌اند.

به‌طور قطع، برای شما هم اتفاق افتاده است که بعد از امتحان، دچار افسوس شوید که با وجودی که پاسخ‌ها را می‌دانستید، به‌دلیل بی‌دقتی نتوانستید به سوال‌ها پاسخ صحیح دهید. البته بی‌دقتی انواع متفاوتی دارد؛ ندیدن قسمت‌هایی از صورت سوال، اشتباه‌های محاسبات و… برخی از انواع بی‌دقتی است.

اگر کنکوری هستید و قرار است در یکی از آزمون‌های علمی سال ۹۰ شرکت کنید، بدانید که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست.

استفاده از مهارت‌هایی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است.

دقت به معنی توجه غیرارادی از طریق حواس پنجگانه است. طبق تحقیق‌های صورت‌گرفته، ۷۵ درصد از اطلاعات از طریق حس بینایی وارد حافظه‌ی ما می‌شوند. این موضوع نشان از میزان اهمیت حس بینایی دارد.

 جدول درصد ورود اطلاعات از طریق حواس پنجگانه به حافظه انسان در زیر آمده است:
حس: ۳ درصد ورود اطلاعات
بینایی: ۷۵ درصد
شنوایی: ۱۳ درصد
بویایی: ۶ درصد
چشایی – لامسه: هر کدام ۳ درصد

البته این موضوع به‌منزله‌ی بی‌اهمیت بودن حس‌های دیگر نیست، ولی می‌تواند کمک قابل توجهی در روش‌های افزایش دقت و موفقیت در کنکور به داوطلبان داشته باشد.

انواع بی‌دقتی
دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکوری بیشتر در سه زمان (مطالعه، کلاس و آزمون) بی‌دقتی می‌کنند.

در زیر به‌دلیل بی‌دقتی در این سه مورد و نیز راهبردهای ذهنی برای افزایش دقت می‌پردازیم، ولی قبل از آن می‌خواهیم ببینیم که چرا بی‌دقتی می‌کنیم؛ روانشناس‌ها و متخصص‌های مطالعه و یادگیری بر این باور هستند که بی‌دقتی در هنگام مطالعه و آزمون، به سه دلیل رخ می‌دهد:

۱ – داشتن عجله
به‌طور حتم برای شما رخ داده است که می‌خواستید در مدت‌زمان کوتاهی، کاری را انجام دهید (به‌طور نمونه لحظه‌ی آخر که از منزل خارج می‌شویم، خیلی هم عجله داریم، یادمان می‌افتد که باید به کسی تلفن بزنیم) در این مواقع ما به‌طور معمول، بی‌دقتی می‌کنیم و به برخی از موارد مهم توجه نمی‌کنیم. این مورد در آزمون نیز رخ می‌دهد. داوطلب‌هایی که در حل سوال‌ها یا خواندن سوال عجله می‌کنند، از ضریب دقت بسیار پایینی برخوردار هستند.

۲- سرگردانی چشم بین خط‌ها و برگشت‌های غیرارادی چشم به عقب
به‌طور حتم در هنگام مطالعه یا آزمون، برای شما اتفاق افتاده است که خط‌ها را گم کرده‌اید و حتی گاهی چشم‌های شما چند کلمه عقب‌تر را نگاه کرده است.

۳- کاهش غیرارادی توجه
تحقیق‌ها نشان می‌دهد بیشترین بی‌دقتی‌ها در جلسه‌ی آزمون مربوط به سوال‌های ساده است.

این موضوع اشاره به کاهش ناآگاهانه توجه دارد. در جلسه‌ی آزمون، زمانی که ما با یک نسبت (سوال) ساده مواجه می‌شویم؛ احساس خوشایند موفقیت و رضایت درونی سبب می‌شود تا تصور کنیم پاسخ دادن به این سوال، بسیار ساده است.

این فرآیند پیچیده‌ی ذهنی حتی گاهی سبب می‌شود تا ما سوال بعدی را بخوانیم. در اصل، ضمیر ناخودآگاه ما با خود می‌گوید: «این سوال که ساده است؛ سوال بعدی را هم می‌توانم جواب دهم» بنابراین میزان توجه ما کاهش می‌یابد.

اکنون می‌خواهیم روش‌های ذهنی افزایش دقت و کاهش بی‌دقتی را بررسی کنیم.

نخست افزایش هوشیاری، هنگام رویارویی با سوال‌های ساده، همان‌طور که گفته شد؛ عمده‌ترین دلیل بی‌دقتی، کاهش غیرارادی توجه در هنگام حل سوال‌های ساده است.

موثرترین راه‌حل مقابله با این مورد، افزایش هوشیاری در هنگام روبه‌رو شدن با سوال‌های ساده است.
بسیار ساده است؛ کافی است هر وقت که سوال ساده دیدید، حالت جسمانی‌تان تغییر کند؛ گویی موضوع بسیارمهم و خطرناکی را دیده‌اید چرا که در این لحظه‌ها، احتمال بی‌دقتی بسیار زیاد وجود دارد و شما در خطر آن قرار دارید.

نکته‌ی مهم دیگر خواندن کامل همه جزئیات است؛ یکی دیگر از دلیل‌های بی‌دقتی در مطالعه و آزمون، توجه نکردن به جزئیات و هماهنگ نبودن سرعت چشم با ذهن است.

برای رفع این مشکل باید از روش خط‌بر استفاده کنید؛ در این روش مداد یا انگشت اشاره‌ی خود را زیر خط‌هایی که مطالعه می‌کنید، حرکت داده و هماهنگ با آن، چشم‌های خود را حرکت دهید.

این مهم را به خاطر داشته باشید که در هر امتحان، فرصت خواندن سوال برای ما در نظر گرفته شده است. به‌طور معمول تصور ما بر این است که زمانی‌که ۱۰ سوال داریم و ۲۰ دقیقه وقت، یعنی برای پاسخگویی به هر سوال دو دقیقه وقت داریم در حالی که برای خواندن و پاسخ دادن به هر سوال، دو دقیقه وقت داریم.

در امتحان‌ها سعی کنید زیر کلمه‌های مهم مانند (نیست، ندارد و…) در صورت سوال خط بکشید.

هم‌چنین بدانید با افزایش سرعت مطالعه دقت بیشتر می‌شود تا زمانی که به ناحیه‌ی مطالعه‌ی فعال برسیم و پس از آن با افزایش سرعت، «دقت» کاش می‌یابد.

علت بی‌دقتی در هنگام حل سوال‌های ساده، مطالعه‌ی درس‌های عمومی، کلاس‌هایی که معلم آرام صحبت می‌کند؛ به‌طور کامل به فعال نبودن ما مربوط می‌شود.

برای افزایش دقت از طریق فعال بودن، کافی است از تکنیک یادداشت‌برداری استفاده کنیم؛ یعنی در آزمون با یادداشت کردن محاسبه‌ها و در هنگام مطالعه، با یادداشت کردن کلمه‌ها و نکته‌های کلیدی.

در هنگام مطالعه نیز در هدف‌گذاری هر واحد مطالعه دقت کنید تا بر مبنای سرعت واقعی خود پیش‌بینی کنید.

چرا که اگر بیشتر معین کنید؛ به‌طور قطع عجله خواهید کرد و اگر کمتر معین کنید؛ با فعال نبودن مطالعه، باز هم بی‌دقتی خواهید کرد.