درباره ی تریکودینا و مژک داران

 

توضیحات از دکتر الیاس فداکار

در حین هر بحث در زیست شناسی دبیرستان و آمادگی برای نکات ترکیبی کنکوری می توان مباحث مختلفی را از جای جای سه کتاب مرجع کنکور به هم نسبت داد که هر کدام به نوبه ی خود نوعی آموزش یک بحث را به همراه دارند .

1 ) تریکودینا چند سلولیه و سایزش چقدره :

تریکودینا جانداری تک سلولی می باشد که حدود 50 um قطر دارد .

2 ) محیط زندگی :

جانداری آبزی می باشد و در سطح بدن ماهی ها زندگی و از باکتری ها (  پروکاریوت ) تغذیه می کند .

3 ) هسته ها :

این جاندار دو هسته دارد: هسته بزرگ ( هلالی شکل ) و هسته کوچک

4 ) حرکت و تغذیه :

1 -  تریکودینا به کمک مژکهای خود بر روی بدن لغزنده ماهی ها حرکت و از باکتری ها تغذیه می کنند .

2 - مژک های این تک سلولی که در کنار دهان سلولی قرار گرفته است ،  بازنش های خود، هم باکتری ها را به سوی دهان سلولی می راند و هم باعث حرکت جاندار روی بدن ماهی می شود .

5 ) خارهای اتصال دهنده :

این جاندار دارای خارهای اتصال دهنده ای میباشد که در کنار مژک و دهان سلولی قرار ندارد و جاندار را به تکیه گاه خود یعنی روی بدن ماهی متصل می کند .

6 ) عواملی که باعث می شود تا تریکودینا جانداری بسیار تخصص یافته باشد :

1 - مژک ( برخی سلول های بدن ما نیز دارد )

2 - دهان سلولی

3 - خارهای اتصال دهنده

7 ) نقش DNA تریکودینا :

برخی ژن های موجود در DNA تریکودینا شکل و ویژگی های ریخت شناسی سلول را تعیین و برخی ژنهای دیگر با تولید پروتئین های اختصاصی شکل و کار سلول را اختصاصی می کنند.

8 ) همانندی های بین سلول های بدن ما و تریکودینا :

1 - هردویوکاریوت هستند و ویژگی های سلولهای یوکاریوتی مانند اندامک غشا دار در آنها دیده می شود.

 

2 - داشتن مژک ==>  بعضی از سلول های بدن ما مانند تریکودینا مژک دارند.

3 - هر دو هسته و غشای سیتو پلاسمی دارند .

4 - تمامی سلولهای زنده غشای سیتو پلاسمی دارند .

ترکیب نامه ی کنکور 1 : تریکودینا

الف ) رده بندی جانداران :

تریکودینا جزو آغازیان هتروتروف ، تک سلولی ، هوازی ، متحرک و مژکدار می باشد .

نکته : تریکودینا باکتری میخوره  ، کپک های مخاطی سلولی و پلاسمودیومی نیز باکتری ها را می بلعند.

ب ) نکته ترکیبی تعداد هسته های تریکودینا :

1 - در وسط کیسه رویانی(گامتوفیت ماده) نهاندانگان مانند تریکودینا یک سلول دو هسته ای داریم .

2 - تعداد سلولهای دانه ی گرده رسیده در نهاندانگان و تعداد پوسته تخمک آنها مانند تعداد هسته های تریکودینا 2 عدد است .

3 - گوارش در تریکودینا :

فقط گوارش درون سلولی دارد. ( آندوسیتوز و ایجاد واکوئل غذایی وترکیب لیزوزوم با آن و در نهایت ایجاد واکوئل گوارشی ....)

4 - تبادل گازها :

اکسیژن و دی اکسید کربن از طریق انتشار از دیواره و غشا رد شده وارد و خارج می شوند .

5 - یوکاریوت یا پروکاریوت :

تریکودینا یوکاریوت است وDNA خطی (در هسته) و حلقوی =DNA سیتوپلاسمی (در میتو کندری ) دارد .

نکته :

ژنوم تریکودینا : یک مجموعه از کروموزوم های هسته بزرگ  +  یک مجموعه از کرروموزوم های هسته ی کوچک +DNA میتوکندریایی

6 - رابطه ها :

رابطه تریکودینا و باکتری از نوع صیادی می باشد .

دقت کنید که رابطه بین تریکودینا و ماهی از نوع همسفرگی نمی باشد.

7 - سلولهای مژک دار :

1 - عروس دریایی ( سلولهای پوشاننده درون لوله های کیسه گوارشی )

2 - لوله فالوپ ( ابتدا و طول لوله ی فالوپ )

3 - تریکودینا و پارامسی (  آغازیان مژک دار )

4 -  حلزون و مجاری نیم دایره ای گوش

5 - سلولهای بافت پوشش بینی، نای و نایژکها

6 - کاپولای ماهی

چند مورد از اعمال کلی مژک ها در سلول های جانداران :

الف ) حرکتی :  

1 - حرکت دادن مایع اطراف در لوله تنفسی + 2 - حرکت خود جاندار  تریکودینا

ب )  تغذ یه ای == > در تریکودینا

ج )  دفاعی == > در مجرای تنفسی

ویژگی های مژکداران :

1 -  پیچیده ترین و غیر معمول ترین آغازیان می باشند .

2 - همه تعداد فراوانی مژک در ردیف های متراکم دارند. ( برخلاف برخی سلولهای ما( اسپرم) تاژک ندارند)

3 -  پارامسی و تریکودینا هر دو دهان سلولی دارند. ( دهان سلولی تریکودینا و شیارهای دهانی پارامسی)

4 -  بیش ترشان دو هسته دارند. 

5 - سه نوع واکوئل دارند :

الف ) واکوئل غذایی ( گوارش مواد غذایی )

ب ) واکوئل ضربان دار ( تنظیم آب )

ج ) واکوئل گوارشی( از ترکیب واکوئل غذایی و لیزوزوم )

6 - دیواره سخت و انعطاف پذیر دارند . 

7 - تک سلولی هستند ( مانند اغلب آغازیان + برخلاف سلولهای بدن ما ارتباط سیتو پلاسمی با سایر تریکودینا ها یا پارامسی ها ندارد )

8 - معمولاً با میتوز ( مانند اغلب آغازیان ) تولید مثل می کنند .

بعد چند نسل میتوز در صورت عدم میوز و تولید مثل جنسی خواهند مرد .

9 - تاژک هیدر و مژک تریکودینا :

تاژک در هیدر مانند مژک تریکودینا نقش تعذیه ای دارد ولی در حرکت نقش ندارد.

10 - همانندی های سلول های بدن ما و تریکودینا بصورت ترکیبی :

الف ) برخی از سلولهای بدن ما ( میونها) چند هسته ای هستند .

ب ) در هر دو mRNA تک ژنی است و تنظیم بیان ژن توسط عوامل رونویسی و عمدتا هنگام شروع رونویسی صورت می گیرد و در هر دو پدیده ی رونویسی از ترجمه جدا است .

ج ) ژن های آن گسسته است .

د ) میوز و میتوز دارند ( البته همه سلولهای بدن ما میوز و میتوز ندارند )

رمز نامه ی کنکور 1 : تریکودینا

1 - ویژگیهای تریکودینا ==>  یه آبزی مژه های مثل خار شو مثل فرفره پرتاب کرد تو دهن باکتری ، و باکتری ترک دنیا گفت !

1 ) ( یه ) تک سلولی

2 ) آبزی

3 ) ( مژه) مژکدار

4 ) خار اتصال دهنده

5 ) حرکت فرفره مانند

6 ) دهان سلولی

7 ) تغذیه از باکتری ها

8 ) ( ترک دنیا ) تریکودینا 

2- ویزگی های مژکداران == > مژ د ه، تو دوای سخت و پیچیده رتبه 1 آوردی، تا میتونی از غذای روی میز بخور!

1 ) ( مژ ) مژکدار

2 ) (د - ه) دو هسته ای

3 ) (د - وا) دوتا واکوئل

4 ) ( دعوا ) می تونه دعوا کند ( متحرک !!! )

5 ) (سخت) دیواره سخت و انعطاف پذیر

6 ) ( پیچیده ) پیچیده ترین آغازین

7 ) ( 1 ) تک سلولی

8 ) ( میتونی ) میتوز

9 ) ( میز ) میوز

10 ) ( بخور ) هتروتروف 

3) سلولهای مژک دار == > فال عروس مژه ماهو تو گوشش گفتم ،  یه تر پ از توکاپ برداشت و کرد تو لوله های تنفسی ام !

1 ) ( فال ) لوله های فالوپ

2 ) ( عروس ) عروس دریایی

3 ) ( مژه ) مژک دار

4 ) ( ماه ) ماهی

4 ) گوش

5 )( تر ) تریکودینا

6 ) ( پ ) پارامسی

7 ) ( کاپ ) کاپولای ماهی

8 ) لوله ¬های تنفسی

4 -  عواملی که باعث شده تریکودینا سلولی بسیار تخصص یافته باشد: تریکودینا ترک دنیا گفته و خا د م مخصوص شده !

1 ) خارهای اتصال دهنده

2 ) دهان سلولی

3 ) مژک

5- هسته ی بزرگ تریکودینا هلالی و هیولاتره ( بزرگ )

 

حال به تست های آموزشی زیر که نزدیکی زیادی با تست های کنکور دارند با دقت توجه کنید

---

 

1 . چند مورد جمله ی زیر را بدرستی کامل می کند؟

مژکداران .....................................

الف) تتراد تشکیل نمی دهند  

ب )دو نوع واکوئل دارند: گوارشی و ضرباندار

ج ) دارای واکوئلهای ضربان دار با توانایی تغییر اندازه هستند

د ) اکثرشان دو هسته دارند.

1 ) یک      2 ) دو       3 ) سه      4 ) چهار

---

 
 پاسخ :  گزینه 2 صحیح می باشد . تشکیل تتراد در جانداری دیده می شود که میوز دارد . موارد ج و د صحیح می باشند .

در تریکودینا سه نوع واکوئل داریم : غذایی + گوارشی( لیزوزوم + واکوئل غذایی ) + ضرباندار ( نداشتن دیواره و جهت تنظیم آب )

 

2 . کدام مورد صحیح می باشد ؟

الف ) فقط ابتدای لوله ی فالوپ مژک وجود دارد

ب ) تریکودینا بر خلاف کپک مخاطی از باکتری ها تغذیه می کند

ج ) واکوئل غذایی حاصل ترکیب لیزوزیم و واکوئل گوارشی است

د ) تریکودینا مانند بعضی از آغازیان هتروتروف است

---

 

پاسخ : گزینه 4 صحیح می باشد . در ابتدا و طول لوله فالوپ ( لوله ا ی که تخمدان را به رحم وصل می کند ) مژک داریم .

هم کپک و هم تریکودینا هردو باکتری می خورند . به جای لیزوزیم باید لیزوزوم نوشت . بعضی از آغازیان هتروترف هستند .

 

 

3 . رابطه بین تریکودینا و باکتری مانند رابطه ی بین.................. از نوع ................است .

الف ) ماهی و تریکودینا - همزیستی

ب ) مورچه و گیاهی که شته از آن تغذیه می کند - انگلی

ج ) جلبک و روزن داران – همیاری

د ) سیانو باکتری و آسکومیست - صیادی

---

 

پاسخ : گزینه 1 صحیح می باشد .

رابطه ی صیادی نوعی رابطه ی همزیستی است .

رابطه سیانوباکتری و آسکومیست را در گلسنگ داریم و از نوع همیاری است .

مورد 2 رابطه بصورت انگلی است ولی از نوع غیر مستقیم .

 

4 . چند مورد درست می باشد ؟

الف ) تعداد پوسته ی تخمک نهاندانگان از تعداد هسته ها ی تریکودینا بیشتر است .

ب ) پارامسی برخلاف تریکودینا دهان ندارد .

ج ) اندازه واکوئل غذایی پارامسی همواره از هسته ی کوچک بزرگتر است .

د )  تعداد هسته ی یکی از سلولهای مرکز کیسه ی رویانی نهاندانگان با تریکودینا برابر است .

هـ )هر سلولی مانند تریکودینا که 2 هسته دارد دیپلوئید است .

1 ) یک           2 ) دو           3 ) سه           4 ) چهار 

---

 

پاسخ : گزینه 1 صحیح است .

مورد د صحیح است . در مورد بند هـ قارچ ها را می توان نام برد که تا هسته ها ادغام نشده اند هاپلوئید هستند .

 

توضیحات از دکتر الیاس فداکار

تنظیم از محمد قاسمی

کتاب درسی فرموده!:مژکداران دونوع واکوئل دارند پس یعنی واکوئل گوارشی وغذایی روباید یک نوع حساب کنیم؟

توسط : پریسا در ساعت : 12:27و تاریخ : 1395/02/04

سلام اول تشکربابت اطلاعات خوبتون...
نوشتیدرابطهی ماهی وتریکودیناهمسفرگی نیست اماننوشتیدکه آیاهمیاری هست یانه؟چون اگه بگیم هم تریکودیناازباکتریهاتغذیه میکنه وسودمیبره هم ماهی باکتری هاازش جدامیشن وسودمیبره(ممکنه باکتری هاانگل باشن براماهی ها)
ازدیدگاه دیگه میشه بگیم باکتری یه جاندارجداازماهی هست وهیچ ارتباطی به ماهی نداره پس بین تریکودینا وماهی هیچ رابطه ای نیست.
کدومش؟من ازاون موقع تاحالا دیدگاه اول روقبول داشتم.البته من توزیست سعی میکنم زیاد مته به خشخاش نذارم وفقط به اطلاعات کتاب بسنده کنم ممنون میشم جواب بدید

توسط : پریسا در ساعت : 12:16و تاریخ : 1395/02/04

شما نيز نظري براي اين مطلب ارسال نماييد: